Πρέπει το παιδί μας να πιστεύει στον Άη Βασίλη ή είναι προτιμότερο να του λέμε ότι πρόκειται για εμπορική απάτη;
Σε μερικές μέρες, ο Άγιος Βασίλης θα έρθει να βάλει τα δώρα του κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο… Για τα παιδιά, που πιστεύουν ότι υπάρχει, και τους ενήλικες, που τους διηγούνται ιστορίες με έλκηθρα, ξωτικά και ταράνδους. Είναι όμως απαραίτητη αυτή η δοξασία;
Την απάντηση δίνει η Angélique Cimélière, κλινική παιδοψυχολόγος.
Ήδη από τα μέσα Νοεμβρίου, το πνεύμα των Χριστουγέννων έρχεται να κατακλύσει την πόλη: λαμπερά φώτα, χιονάνθρωποι, ξύλινα σπιτάκια, έλατα, χωρίς να ξεχνάμε το αστέρι των γιορτών: τον Άη Βασίλη. Αυτή η περίοδος φέρνει επίσης και κάποια ερωτήματα αλλά και κάποιες αναμνήσεις που συνδέονται με τα Χριστούγεννα. Πρέπει ακόμα να πιστεύουμε στον Άη Βασίλη ή να λέμε στα παιδιά μας ότι πρόκειται για μια «απάτη σε ακραίο βαθμό εμπορική»; Για ποιο λόγο; Και μέχρι ποια ηλικία πρέπει να συμβαίνει αυτό; Οι περισσότεροι ενήλικες θυμούνται λίγο-πολύ τη μέρα που έπαψαν να πιστεύουν στον Άη-Βασίλη. Αλλά τι κάνουμε με τα παιδιά;
Αναπόληση των όμορφων στιγμών της παιδικής ηλικίας
Γιατί χύνεται τόσο πολύ μελάνι για τον Άη Βασίλη (…) ;
Μα γιατί η περίοδος των Χριστουγέννων αποτελεί μια καθοριστική στιγμή. Όλοι οι ενήλικες έχουν μια ανάμνηση, μια ιστορία, ένα ευχάριστο γεγονός να διηγηθούν για τα Χριστούγεννα, ξεκινώντας από το μοίρασμα των δώρων. Στις 25 Δεκεμβρίου, κάθε ενήλικας ξαναγίνεται, κατά κάποιον τρόπο, το παιδί που υπήρξε κάποτε.
Ασυνείδητα, ξαναφέρνει στη μνήμη του τις λεπτομέρειες για να ξαναζήσει αυτές τις ζεστές στιγμές που συνδέονται με την παιδική του ηλικία. Για παράδειγμα, τα Χριστούγεννα θα διακοσμήσει το σπίτι «όπως τότε που [ήταν] παιδί» ή, ακόμα, θα μαγειρέψει ένα συγκεκριμένο φαγητό. Πρόκειται για μια πραγματική αναπόληση της παιδικής ηλικίας, μια ιδιαίτερη στιγμή που ξεπροβάλλει πάνω από τους ψυχολογικούς φραγμούς του ασυνειδήτου μας. Είναι ίσως η μόνη στιγμή της χρονιάς, κατά την οποία το παιδί που κρύβουμε μέσα μας έχει δικαίωμα να μιλήσει. Οι άμυνες υποχωρούν και η παλινδρόμηση* κάνει την εμφάνισή της.
Είναι επίσης μια περίοδος που συνδέεται με τον μύθο της γενναιοδωρίας. Στις αφηγήσεις μας μιλάμε για κάποιον γέροντα που ζει σε μια μακρινή χώρα και μοιράζει δώρα στα φρόνιμα παιδιά. Ονομάζεται Άγιος Βασίλης. Προσφέρει δώρα. Κι όμως, ξέρουμε ότι πίσω από κάθε Άη Βασίλη κρύβεται ένας γενναιόδωρος γονιός που ελπίζει να δώσει χαρά στο παιδί του, στην οικογένειά του, στους δικούς του ανθρώπους. Συχνά αυτός ο γονιός κάνει ατελείωτα χιλιόμετρα για να βρει «το ένα και μοναδικό» δώρο που τόσο θέλει το παιδί του: «Μια φορά τον χρόνο μπορώ να το κάνω αυτό για το παιδί μου.» Αυτό που είναι ακόμα πιο συγκινητικό είναι το ότι αυτός ο γονιός θα αποσιωπήσει την προέλευση του δώρου, για χάρη αυτού του γενναιόδωρου «παππούλη», του Άη Βασίλη.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, είναι σαν να έχει πάψει ο χρόνος να υπάρχει. Όλοι σκέφτονται το τραπέζι που θα ετοιμάσουν, το γεύμα των Χριστουγέννων, τα δώρα, και ασχολούνται με αυτά. Σαν να επικρατεί μια άτυπη «ανάπαυλα», μακριά από τις έγνοιες (…).
Ο Άη Βασίλης δεν υπάρχει, αλλά πρέπει να το λέμε;
Γιατί λοιπόν θα πρέπει να «καρφώσουμε» το μυστικό και να πούμε ότι ο Άη Βασίλης δεν υπάρχει; Γιατί να στερήσουμε από το παιδάκι μας μια μαγική στιγμή γεμάτη ονειρισμό** και φαντασία; Για κάποιους, αυτός είναι ένας τρόπος να προετοιμάσουμε το παιδί ώστε να αντιμετωπίσει την πραγματική ζωή, με το να μην το συνηθίζουμε σε ανώφελα ψέματα και με το να του λέμε ότι η ζωή δεν είναι στρωμένη με ροδοπέταλα.
Κατά την άποψή μου, αυτό είναι λάθος. Πρέπει να δώσουμε στο παιδί τη δυνατότητα να ονειρεύεται, να αφήνει τη φαντασία του να «μιλάει» για τον ερχομό του Άη Βασίλη, να το αφήνουμε να φαντάζεται τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάζονται τα παιχνίδια, από τα ξωτικά, τα ρομπότ κτλ., πώς τα καταφέρνει [ο Άη Βασίλης] και θυμάται απέξω όλες τις διευθύνσεις και όλες τις λίστες με τα δώρα των παιδιών. Το παιδί θα έχει άφθονο χρόνο να συνειδητοποιήσει ότι ο κόσμος μας δεν είναι τέλειος. Οπότε αφήστε του τον χρόνο να ονειρευτεί και να εκφράσει ελεύθερα την αφέλειά του.
Παρ’ όλα αυτά μερικοί γονείς αισθάνονται ενοχές, γιατί σκέφτονται ότι λένε ψέματα στα παιδιά τους συντηρώντας την ύπαρξη του Άη Βασίλη. Σταματήστε να αισθάνεστε ενοχές! Ο ΄Αη Βασίλης δεν είναι ψέμα: είναι ένας θρύλος, ένας μύθος. Επιπλέον, το παιδί έχει ανάγκη αυτή την περίοδο για να μεγαλώσει. Μέχρι τα 6 του, διανύει αυτό που αποκαλούμε «στάδιο της μαγικής σκέψης». Ένα στάδιο κατά το οποίο το φαντασιακό έχει μια ισχυρή ικανότητα πειθούς. Το όριο ανάμεσα στο πραγματικό και το φαντασιακό είναι συγκεχυμένο. Γι’ αυτόν τον λόγο το να πιστεύει το παιδί στον Άη Βασίλη λειτουργεί!
Ο γονιός οφείλει να συμφιλιωθεί με το παιδί που ο ίδιος υπήρξε
Το ζήτημα της ύπαρξης του Άη Βασίλη συνδέεται άμεσα με την παιδική ηλικία του γονιού. Αν [ο γονιός] έχει καλές αναμνήσεις, τότε θα τις μεταδώσει. Αν είναι για κείνον μια περίοδος γεμάτη αρνητικά βιώματα, τότε θα έχει την τάση να την προσπερνά χωρίς να δίνει ιδιαίτερη σημασία σε αυτή. Για την καλή ψυχική διάθεση του παιδιού του, είναι σημαντικό αυτός ο γονιός να παραμερίζει το παιδί που ο ίδιος υπήρξε, έτσι ώστε να δώσει τη δυνατότητα στο παιδί του να αποκτήσει θετικές αναμνήσεις από τις γιορτές των Χριστουγέννων.
Ο γονιός οφείλει να παίρνει αποστάσεις από τις αναμνήσεις του, να «συνθηκολογεί» με αυτές, κατά κάποιον τρόπο να κάνει μια νέα αρχή, με σκοπό να «φτιάξει» καινούριες αναμνήσεις μαζί με το παιδί του. Αν δεν το κάνει, θα έχει την τάση να προβάλλει τις κακές του αναμνήσεις πάνω στη ζωή του παιδιού του.
Πώς να βοηθήσουμε το παιδί να μπει στον κόσμο των μεγάλων
Η μητέρα του 5χρονου Louis μού περιγράφει την εξής σκηνή: είναι στο λεωφορείο με τον γιο της και κάθονται δίπλα σε μια παρέα παιδιών ηλικίας περίπου 8 ετών. Κοιτάνε τον «μικρό» και αρχίζουν να συζητάνε ή μάλλον να λένε με πεποίθηση ότι «ο Άη Βασίλης είναι ψευτιά· οι γονείς είναι που αγοράζουν τα δώρα και τα βάζουν κάτω από το δέντρο. Και μετά προσπαθούν να σε πείσουν ότι ο Άη Βασίλης υπάρχει, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια.» Πανικός μέσα στο λεωφορείο!
Τι να σκεφτούμε γι’ αυτό και κυρίως πώς να ξαναδώσουμε ελπίδα στον μικρό Louis; Μα με το να αποδείξουμε ότι διαθέτουμε φαντασία και πειθώ! Στην ερώτηση «Τελικά, υπάρχει ο Άη Βασίλης;», ρωτήστε τον τι πιστεύει ο ίδιος. Μετά συζητήστε το μαζί. Αν αισθάνεστε ότι το παιδί σας θέλει ακόμα να πιστεύει στον Άη Βασίλη, φροντίστε ώστε να συνεχίσει να πιστεύει. Και αν θεωρείτε ότι έχει βγάλει τα συμπεράσματά του για τον Άη Βασίλη, βασιζόμενο σε λογικά επιχειρήματα, τότε πείτε του την αλήθεια με ήπιο τρόπο.
Αντίθετα, μην του μιλήσετε για ψέμα. Εισάγετέ το στον «κόσμο των μεγάλων» με το να του εκμυστηρευτείτε ότι, τώρα πια, γνωρίζει ένα μυστικό που ξέρει ένας μεγάλος και ότι είναι σημαντικό να μην το αποκαλύψει στους μικρότερους. Η έννοια της μετάδοσης θα βοηθήσει τα παιδιά να δεχτούν το γλυκό «ψεματάκι» σας.
Ένας Άη Βασίλης που μπορεί να κρύβει έναν άλλο
Μην υποκύπτετε ποτέ στον συναισθηματικό εκβιασμό υπό το κράτος του θυμού λέγοντας «τελείωνε το φαγητό σου, γιατί αλλιώς ο Άη Βασίλης δε θα έρθει» ή ακόμα «πρόσεξε γιατί αν δεν είσαι φρόνιμος, ο Άη Βασίλης θα το μάθει και δε θα σου φέρει παιχνίδια· όλα τα βλέπει ο Άη Βασίλης». Αυτό που θα καταφέρετε είναι όχι μόνο να δημιουργήσετε ένα κλίμα παράνοιας με την εικόνα ενός Άη Βασίλη ιεροεξεταστή, αλλά επιπλέον θα χάσει τον πρωταρχικό του ρόλο, που είναι εκείνος ενός ευγενικού γεράκου που μοιράζει δώρα. Συν τοις άλλοις, κινδυνεύετε να χάσετε την αξιοπιστία σας, εφόσον τελικά κατά πάσα πιθανότητα το παιδί σας θα πάρει δώρο τα Χριστούγεννα.
«Γιατί είναι γεμάτοι Άγιοβασίληδες οι δρόμοι;» Σίγουρα θα σας έχει τύχει να περπατάτε στους δρόμους παραμονές της νέας χρονιάς και να συναντάτε πλήθος Αγιοβασίληδων. Ίσως αυτό να σας περνάει απαρατήρητο, αλλά σίγουρα δε συμβαίνει το ίδιο και στο παιδί σας. Προβληματίζεται με αυτή την πληθώρα Αγιοβασίληδων. Απαντήστε του με απλό τρόπο ότι ίσως να είναι πολύ απασχολημένος αυτή την περίοδο και γι’ αυτόν τον λόγο έχει ανθρώπους που του μοιάζουν για να τον αντικαθιστούν πού και πού!
Και τι γίνεται στην περίπτωση που το παιδί έχει πολλά σπίτια; Ιδίως στην περίπτωση που οι γονείς είναι χωρισμένοι; Πώς να του εξηγήσουμε ότι θα πάρει δώρα και στα δύο σπίτια; Πείτε του ότι ο Άη Βασίλης γνωρίζει την κατάσταση, γνωρίζει και τις δύο διευθύνσεις και ότι θα τα μοιράσει αναλόγως.
Τέλος, έχω μόνο αυτό να πω εν είδει κατακλείδας: αφήστε τη μαγεία των Χριστουγέννων να δράσει. Το παιδί έχει ανάγκη να πιστεύει σε ασυνήθιστα πράγματα για να μεγαλώσει. Είναι μια αρκετά σύντομη περίοδος που θα λήξει όταν το παιδί γίνει 7 ετών περίπου, με το πέρασμα στο στάδιο της λειτουργικής -ή, αλλιώς, λογικής- σκέψης. Ίσως να ήταν καλό να επωφεληθείτε και εσείς από αυτές τις στιγμές για να ονειρευτείτε μαζί του.
*Ψυχολογικός όρος που δηλώνει την επιστροφή σε προγενέστερες μορφές της ανάπτυξης της σκέψης , των αντικειμενοτρόπων σχέσεων και της δόμησης της συμπεριφοράς (Le Vocabulaire de la Psychanalyse – J. Laplanche – J.-B. Pontalis) [Σ.τ.Μ.]
**Ψυχολογικός όρος που δηλώνει τη νοητική κατάσταση κατά την οποία το άτομο εκλαμβάνει τα όνειρά του ως αληθινά (http://fr.wiktionary.org/wiki/onirisme) [Σ.τ.Μ.]
Πηγή: leplus.nouvelobs.com
Μετάφραση – Επιμέλεια: Κυριακή Κάσση (Εκπαιδευτικός – Μεταφράστρια)
