Μεταξύ συνενοχής και ανταγωνισμού, τρυφερότητας και επιθετικότητας, οι σχέσεις μάνας – κόρης είναι μερικές φορές περίπλοκες και κάπως διφορούμενες.
Η Malvine Zalcberg, ψυχαναλύτρια και ψυχολόγος, μας βοηθάει να πάρουμε τις σωστές αποστάσεις…
——————-
Σχέση μητέρας-κόρης: ποια η διαφορά με τη σχέση μάνας-γιου;
Η μάνα είναι το πρώτο ερωτικό αντικείμενο του παιδιού, είτε αυτό είναι κορίτσι είτε είναι αγόρι. Εκείνη το τρέφει, εκείνη του αφοσιώνεται, εκείνη το προστατεύει. Στη συνέχεια τα πράγματα εξελίσσονται: το αγοράκι θα αποκοπεί «συμβολικά» από τη μητέρα του, για να ταυτιστεί με τον πατέρα του και να γίνει ένας άντρας σαν εκείνον· το κοριτσάκι, απ’ την άλλη, δεν μπορεί να αποκοπεί από τη μητέρα του, αφού πρέπει να ταυτιστεί μαζί της στη διάρκεια όλης της παιδικής του ηλικίας, για να ανακαλύψει τι είναι η θηλυκότητα και να γίνει μια ολοκληρωμένη γυναίκα. Αυτό μπορεί να είναι το σημείο εκκίνησης μιας μεγάλης παρεξήγησης μεταξύ μητέρας και κόρης. Στη συνεχή αναζήτηση της κόρης της σχετικά με την εξέλιξή της, η μητέρα ανταποκρίνεται με αγάπη, που κάποιες φορές ξεπερνάει τα όρια. Κι εκεί είναι που η δυσφορία κάνει την εμφάνισή της …
Πότε θα πρέπει να εγκαθίσταται μια απόσταση στη σχέση μητέρας-κόρης;
Μ.Ζ. Κάποιες γυναίκες αντιμετώπισαν τόσες δυσκολίες με τη δική τους μητέρα, που θεωρούν ότι πρέπει να αφήνουν ελεύθερη την 5χρονη κόρη τους, ώστε να γίνει περισσότερο αυτόνομη. Πιστεύω, αντίθετα, ότι ο αποχωρισμός είναι μια χρονοβόρα διαδικασία. Οι ελευθερίες που δίνονται στο παιδί θα πρέπει να ακολουθούν την εξελικτική του πορεία και την κατάκτηση των νέων γνώσεων και ικανοτήτων του. «Αυτό μπορείς να το κάνεις, αυτό όχι ακόμα…» Χωρίς να το φορτώνουμε με επικρίσεις του τύπου: «Καημένο μου κορίτσι, δε θα τα καταφέρεις ποτέ».
Αποχωρισμός μητέρας-κόρης: τι κάνουμε με τους εφήβους;
M. Z. Η μεγάλη κρίση της εφηβείας συμβαίνει όταν ο αποχωρισμός δεν έχει γίνει ομαλά. Είτε έχει γίνει με πολύ βίαιο τρόπο, είτε δεν έχει γίνει καθόλου. Η έφηβη θα προσπαθήσει πάντα να αποκτήσει κάτι με την πρόφαση ότι όλοι οι υπόλοιποι έχουν αυτό το δικαίωμα, άρα γιατί όχι κι εκείνη. Σημασία έχει να πλαισιώνουμε το παιδί μας στην εφηβεία, να το ακούμε και, εν πλήρει συνειδήσει, να του δίνουμε αυτό που μας ζητάει. Και αυτό απαιτεί διαθεσιμότητα εκ μέρους του γονέα. Θα ήταν λάθος να πούμε: «Τα έχω περάσει κι εγώ αυτά, ξέρω καλύτερα από σένα» ή ακόμα «Έτσι γίνεται στην οικογένειά μας, τελεία και παύλα». Η σχέση θα πρέπει πάση θυσία να βασίζεται στην ατομικότητα του παιδιού: «Το λέω αυτό σε σένα, επειδή είσαι η κόρη μου και ζεις κάτι μοναδικό». Από την άλλη, το κορίτσι στην εφηβεία θα πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιεί το σώμα της όπως θέλει, αρκεί να μην το θέτει σε κίνδυνο. Αν θέλει να κόψει τα μαλλιά της ή να αποκτήσει ένα λουκ Barbie, αυτό είναι δικαίωμά της και αφορά μόνο την ίδια…
Ανορεξικό κορίτσι: η μητέρα είναι η αιτία;
M. Z. Μπορεί να τύχει μια μαμά, ακριβώς επειδή νιώθει υπερπλήρης από τον μητρικό της ρόλο, να μην έχει πλέον καμία επιθυμία για τον σύντροφό της, και να υπερεπενδύει στη σχέση με το παιδί της. Έτσι, το κορίτσι, που νιώθει να ασφυκτιά από αυτή την υπερβολική αγάπη, αρνείται την «τροφή» που της προσφέρει η μητέρα της…
Πέφτοντας σιγά σιγά στην ανορεξία, επιδιώκει -ασυνείδητα- να αναγκάσει τη μητέρα της να αποκτήσει μια επιθυμία άλλη, πέρα από την ίδια την κόρη της. Αλλά, καθώς η μητέρα δεν έχει μάθει να δείχνει ότι μια άλλη επιθυμία, πέραν της κόρης της, είναι δυνατή δεν μπορεί να γίνει γυναίκα. Κι έτσι, δεν έχει ούτε ομαλή έμμηνη ρήση ούτε γυναικείες καμπύλες. Αντίθετα, συχνά είναι εξαιρετική στις σπουδές της (πετυχαίνοντας έτσι μια ταύτιση τα αρσενικό πρότυπο) και επιθυμεί να αποδείξει ότι μπορεί να πετύχει κοινωνικά. Ευτυχώς, σε πολλές περιπτώσεις, η ανορεξία είναι παροδική. Πρόκειται άρα για έναν απλό επαναπροσδιορισμό στη σχέση μάνας-κόρης και για τη σωστή απόσταση που θα πρέπει να διατηρηθεί.
Πώς ανακτάται η ισορροπία σε περίπτωση εμπλοκής;
Για να επιτευχθεί μια υγιής σχέση, η έφηβη κόρη δεν έχει άλλη επιλογή: πρέπει να είναι ο εαυτός της. Δεν είναι δυνατόν να αυτοαναιρείται προς όφελος της μητέρας της, προκειμένου πάντα να την ευχαριστεί. Άρα είναι σημαντικό ν’ αναρωτηθεί: «Τι με δένει με την μητέρα μου; Τι κάνει κακό στη σχέση μας; Σε ποιο σχέδιο ακριβώς της μητέρας μου έχω εμπλακεί;» Αν αυτό γίνει αντιληπτό από την κόρη θα μπορέσει να απεμπλακεί από το μοντέλο μέσα στο οποίο έχει εγκλωβιστεί.
Πρώτα θα πρέπει να εντοπίσει το πρόβλημα, στη συνέχεια να δει σε ποια ερώτηση αναζητεί απάντηση και να κατανοήσει τι μας συνδέει με τον άλλο, και, τέλος, να προσπαθήσει να διορθώσει τα κακώς κείμενα. Μία από τις ασθενείς μου δεν κατάφερνε με τίποτα να ολοκληρώσει τη διατριβή της. Η μητέρα της της επαναλάμβανε ότι δεν άξιζε τίποτα. Όταν αποτύγχανε, η κοπέλα ήθελε και πάλι να ευχαριστεί τη μητέρα της. Ήταν εγκλωβισμένη σε ένα είδος κατάρας, ένα είδος αρνητικού προγραμματισμού. Προτίμησε να «σπάσει» κάθε δεσμό με τη μητέρα της. Μερικές φορές, πρέπει να έχουμε το θάρρος να υπάρχουμε ενάντια στην επιθυμία της μητέρας μας. Ευτυχώς, οι περισσότερες ιστορίες έχουν καλύτερο τέλος: οι μητέρες αλλάζουν τον τρόπο που σχετίζονται με τις κόρες τους, και αυτό γιατί κατανόησαν το μήνυμα που τους έστειλαν εκείνες. Στις κόρες έγκειται να κάνουν το πρώτο βήμα, αλλά και να «δείξουν τον δρόμο» στη μητέρα τους…
______________________________________________________________
Η Λίζα, 37 ετών, μας δίνει τη μαρτυρία της:
«Ένα ωραίο πρωί, συνειδητοποίησα ότι η μητέρα μου δε μου είχε πει ποτέ «σ’ αγαπώ» ή «είμαι περήφανη για σένα». Συνειδητοποίησα πόσο ο χαρακτήρας μου είχε δομηθεί πάνω στο άρρητο, στο οποίο ξεκάθαρα οφειλόταν η έλλειψη αυτοπεποίθησης που με χαρακτήριζε. Έκλεισα, λοιπόν, με κάθε επισημότητα, ένα ραντεβού μαζί της και της εξέφρασα ό,τι αισθανόμουν… Η μαμά έπεσε απ’ τα σύννεφα. Αμήχανη και στενοχωρημένη, προσπάθησε να δικαιολογηθεί λέγοντάς μου ότι έτσι την είχαν μεγαλώσει οι δικοί της, και ότι μου έδειχνε με άλλον τρόπο την αγάπη της, π.χ. μαγειρεύοντάς μου τα αγαπημένα μου φαγητά… Από εκείνη τη μέρα, άλλαξε. Μου λέει συχνότερα ότι με αγαπάει, έτσι, πάνω στην κουβέντα, χωρίς ιδιαίτερο λόγο. Τα πάντα μένουν ανοιχτά στη σχέση δύο ανθρώπων…»
______________________________________________________________
Συνέντευξη: Rica Etienne
Πηγή: www.topsante.com
Μετάφραση – Επιμέλεια: Κυριακή Κάσση (Εκπαιδευτικός – Μεταφράστρια)
