Οι συμπεριφορές που πρέπει να υιοθετήσετε απέναντι σε ένα παιδί με προβλήματα προσαρμογής και μαθησιακές δυσκολίες
Και πολύ περισσότερο όταν το παιδί παρουσιάζει μαθησιακές δυσκολίες… Έχει μεγάλη σημασία να αντλεί ικανοποίηση από πολλές και διαφορετικές πηγές. Αυτό μπορεί να γίνει πολύ απλά αν συμμετέχετε μαζί με το παιδί σας σε δραστηριότητες που δίνουν και στους δυο σας χαρά, χωρίς να σας νοιάζουν επιδόσεις, αποτυχίες ή χρονικά όρια. Αυτές οι δραστηριότητες μπορούν να είναι απλούστατες: μπορεί να είναι η αφήγηση μιας ιστορίας λίγη ώρα πριν τον ύπνο και κρατώντας το σφιχτά στην αγκαλιά σας, μπορεί να είναι ένα τραγούδι που θα πείτε ενώ σιδερώνετε ή μαγειρεύετε κτλ. Αυτό που πρώτα απ’ όλα θα συγκρατήσει το παιδί από αυτές τις δραστηριότητες, αυτό που θα φυλάξει μέσα του πάνω απ’ όλα, είναι ότι θα τις έχει μοιραστεί με τους γονείς του.
Οι γονείς είναι τα απολύτως ενδεδειγμένα πρόσωπα για να προσφέρουν ένα σταθερό και δυναμικό στήριγμα στο παιδί που έχει κάποια μαθησιακή δυσκολία. Και πιο συγκεκριμένα, σ’ εκείνους έγκειται το να το βοηθήσουν να έχει περισσότερες επιτυχίες παρά αποτυχίες στις εξωσχολικές του δραστηριότητες και θετικές εμπειρίες στο σπίτι ή με τους φίλους του. Για να είναι κάτι τέτοιο εφικτό, οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν καλά τόσο τα δυνατά όσο και τα τρωτά του σημεία. Βοηθώντας το παιδί να αναπτύξει τις ικανότητές του, μετριάζοντας -στο μέτρο του δυνατού πάντα- το μειονέκτημά του, οι γονείς συμβάλλουν καθοριστικά στο «χτίσιμο» της αυτοπεποίθησής του και της θετικής του αυτοεικόνας.
Ας δούμε τώρα κάποιες αποτελεσματικές για την επίτευξη αυτών των στόχων «στρατηγικές»:
Διατηρήστε μια καλή επίβλεψη
Η επίβλεψη είναι απολύτως απαραίτητη όταν το παιδί έχει μαθησιακές δυσκολίες.
Ακριβώς επειδή αντιμετωπίζει δυσκολίες ως προς την απομνημόνευση, την οργάνωση, τον συντονισμό και μερικές φορές τη συμπεριφορά, το παιδί έχει ανάγκη να οργανώνει κάποιος άλλος το πρόγραμμά του. Αυτό του επιτρέπει να ξέρει πότε και πού λαμβάνουν χώρα οι καθημερινές δραστηριότητές του (γεύματα, μπάνιο, εργασίες κτλ.). Θα πρέπει επίσης να τον βοηθάει να βρίσκει εύκολα τα προσωπικά του αντικείμενα.
Οι γονείς θα πρέπει να είναι σε θέση να βρουν έναν τρόπο που θα τους επιτρέπει να γνωρίζουν γρήγορα και με ακρίβεια αυτό που είναι απαραίτητο στο παιδί για να μπορέσει να ολοκληρώσει με αποτελεσματικό τρόπο μια δουλειά (π.χ. να ντυθεί). Αυτό σημαίνει επίσης ότι θα πρέπει κάποιες φορές να μπορούν να απλοποιούν τη διαδικασία, να τη χωρίζουν σε επιμέρους στάδια/ενότητες ή να δίνουν μια μόνο οδηγία τη φορά. Όσο ανεβαίνει το επίπεδο απόδοσης του παιδιού, τόσο η παρέμβαση από την πλευρά των γονιών μπορεί να μειώνεται.
Αυτή η μέθοδος οδηγεί το παιδί στο να πετυχαίνει σταδιακά πράγματα που πριν του ήταν αδύνατο να καταφέρει. Αλλά για να είναι αποτελεσματική, θα πρέπει ο γονιός να είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται τι δεν πάει καλά. Αυτό συμβαίνει επειδή το παιδί δεν καταλαβαίνει τι του ζητούν να κάνει; Το παιδί ξεχνάει τις οδηγίες; Διασπάται η προσοχή του από τα παιχνίδια του ή από κάτι άλλο; Πρέπει να γνωρίζουμε τη φύση του προβλήματος αν θέλουμε να βρούμε μια λύση.
Ο πρωταρχικός στόχος της γονεϊκής επίβλεψης είναι πάντα να βοηθήσει το παιδί να βρει το δικό του σύστημα λειτουργίας, έτσι ώστε σιγά σιγά να αυτονομηθεί και να είναι ικανό να σχεδιάσει και να αξιολογήσει το ίδιο την απόδοσή του.
Κάντε σαφή διάκριση μεταξύ τιμωρίας και πειθαρχίας
Οι τιμωρίες έχουν περιοριστικό χαρακτήρα. Επιπλέον, δείχνουν στο παιδί ότι είναι «κακό» και ότι οι ενήλικες είναι πιο δυνατοί από εκείνο.
Η πειθαρχία, από την άλλη, εμφυσά αξίες που κάνουν το παιδί να θέλει να αποκαταστήσει όσο το δυνατό συντομότερα την ευνοϊκή εκ μέρους του ενήλικα άποψη για κείνο. Του μαθαίνει να έχει αυτοέλεγχο, πράγμα το οποίο δε θα καταφέρει ποτέ το σύστημα των τιμωριών.
Η πειθαρχία επιτυγχάνεται με έναν συνδυασμό παραδειγμάτων, εκπαίδευσης, αμοιβαίας αγάπης και θαυμασμού. Για ένα παιδί, κανείς δεν έχει τόση σημασία όση έχουν οι γονείς του ή τα άτομα που έχουν αναλάβει τη φροντίδα του. Το παιδί που αισθάνεται την αποδοχή και τον θαυμασμό των γονιών του και του περιγύρου του έχει όλα τα εφόδια για να προσπαθήσει να φέρει εις πέρας μια δύσκολη δουλειά και να επιβάλλει πειθαρχία στον εαυτό του. Αυτό είναι ιδιαιτέρως δύσκολο για ένα παιδί παρορμητικό ή για το παιδί εκείνο που είναι πεπεισμένο ότι δε θα τα καταφέρει και που θεωρεί, κατά συνέπεια, ότι είναι ανίκανο να αγαπηθεί από τους γονείς του.
Όταν οι γονείς χάνουν την υπομονή τους, είτε το εκφράζουν με θυμό είτε με απογοήτευση -και αυτό συμβαίνει συχνότερα όταν το παιδί παρουσιάζει μια δυσκολία-, δε δίνουν το παράδειγμα της αυτοπειθαρχίας που το παιδί περιμένει από εκείνους. Είναι πάντα ωφέλιμο να θυμόμαστε ότι η αυτοπειθαρχία αποτελεί μια διαδικασία που διαρκεί εφ’ όρου ζωής.
Διευκολύνετε τη διαδικασία της αλλαγής
Πάρτε αποφάσεις: Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες σπάνια αισθάνονται άνετα με τις απρόσμενες αλλαγές. Ακόμα και οι ευχάριστες εκπλήξεις μπορούν να τα αποδιοργανώσουν. Λειτουργούν καλύτερα όταν κάθε πράγμα είναι στη θέση του και κάθε δραστηριότητα γίνεται στην ώρα της.
Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας με μαθησιακές δυσκολίες είναι σε γενικές γραμμές ικανά να συνεργαστούν με τους γονείς τους για τη διαρρύθμιση του δωματίου τους, και έτσι να κρατήσουν κάποιους χώρους όπου θα τακτοποιούν φορτηγάκια, κούκλες και ρούχα.
Με το να τους δίνουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων, οι γονείς τους τους μαθαίνουν να οργανώνονται. Δεν είναι ποτέ πολύ νωρίς για να μάθουν κάτι τέτοιο και για να αποφασίσουν, π.χ., από τι θα ξεκινήσουν για να συγυρίσουν το δωμάτιό τους. Μπορούν ακόμα και να φτιάξουν μια λίστα με τις δουλειές που πρέπει να κάνουν και να βάζουν ένα Χ δίπλα σε αυτές που ολοκληρώνουν κάθε φορά.
Σκοπός αυτής της δραστηριότητας είναι να τα ενθαρρύνουμε να τακτοποιούν τα πράγματά τους σε προκαθορισμένους χώρους, για να μπορούν να τα βρίσκουν μετά εύκολα.
Η χρήση της λίστας δεν αποκλείει την επίβλεψη των γονιών, αλλά υπενθυμίζει στο παιδί τι πρέπει να κάνει και απαλλάσσει τους γονείς από το να πρέπει συνεχώς να επαναλαμβάνουν τις ίδιες οδηγίες.
Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες τα καταφέρνουν καλύτερα όταν και οι δύο γονείς έχουν τις ίδιες προσδοκίες ως προς ποιες θεωρούνται αποδεκτές συμπεριφορές και όταν από κοινού έχουν προσδιορίσει εκ των προτέρων ποιες θα είναι οι συνέπειες σε αντίθετη περίπτωση. Καθώς είναι συχνό το φαινόμενο της διάστασης απόψεων μεταξύ των γονιών πάνω σε αυτά τα θέματα, είναι προτιμότερο να τα συζητούν ιδιαιτέρως και να έχουν προσυμφωνήσει ένα κοινό σχέδιο δράσης.
Όλα τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν να διαπραγματεύονται με στόχο να αποκτήσουν κάτι και όχι να χρησιμοποιούν τις εκρήξεις θυμού, τα πείσματα ή την άρνηση συμμετοχής. Στο πλαίσιο της οικογενειακής ζωής, υπάρχουν θέματα που μπορούν να γίνουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης και άλλα που δεν μπορούν. Ακόμα και τα μικρά παιδιά μπορούν να καταλάβουν ότι τα θέματα υγείας και ασφάλειας δεν είναι διαπραγματεύσιμα. Αντίθετα, πρέπει να παίρνουν μέρος στις αποφάσεις που αφορούν συγκεκριμένα θέματα, όπως το αν θα κάνουν μπάνιο πριν ή μετά το δείπνο ή το αν η οικογένεια θα πάει για πικνίκ αντί να γευματίσει σε ένα εστιατόριο.
Οι εβδομαδιαίες οικογενειακές συγκεντρώσεις είναι ιδανικές για να μπορέσει ο καθένας να μιλήσει για το πώς κύλησε η εβδομάδα, να μοιραστεί τις ανησυχίες του και τα συναισθήματά του, και να συμμετάσχει στην αναζήτηση λύσεων. Στην περίπτωση του παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες, αυτές οι συγκεντρώσεις είναι σημαντικές, γιατί του δίνουν την ευκαιρία να συζητήσει τρόπους αντιμετώπισης ορισμένων καταστάσεων, να συγκρατήσει τις λύσεις που αποδείχτηκαν αποτελεσματικές και να απορρίψει τις υπόλοιπες […].
Τα παιδιά που διαπραγματεύονται την απόκτηση κάποιου πράγματος συνειδητοποιούν πιο εύκολα τον ρόλο που παίζουν στην έκβαση του αποτελέσματος.
Όσο για τους γονείς, θα πρέπει να ασχολούνται με κάθε πρόβλημα ξεχωριστά και να βάζουν προτεραιότητες. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζουν ως βασική προτεραιότητα τα προβλήματα υγείας, ασφάλειας και διαπροσωπικών σχέσεων. Όταν έχει αντιμετωπιστεί με επιτυχία ένα πρόβλημα, τότε επικεντρωνόμαστε στο επόμενο. Έτσι, οι γονείς μαθαίνουν στα παιδιά να θέτουν προτεραιότητες και να παίρνουν αποφάσεις.
Μάθετε να επωφελείστε από τα λάθη
Όλοι μας κάνουμε λάθη. Αντί να εκλαμβάνουμε αυτά τα λάθη ως αποτυχίες ή καταστροφές, μπορούμε να τα δούμε σαν ευκαιρίες για να μάθουμε κάτι. Στις περιπτώσεις των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες, είναι απολύτως απαραίτητο οι γονείς να έχουν αυτή τη στάση. Πράγματι, επειδή ήδη έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, δεν πρέπει να φοβόμαστε να συνοδεύουμε με ενθαρρυντικά λόγια την όποια κριτική τούς ασκούμε κάθε φορά.
Αντί να συγκρίνουν το παιδί τους με άλλα συνομήλικα παιδιά, οι γονείς πρέπει να αξιολογούν την πρόοδό του σε σχέση με όσα έχει καταφέρει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Ο στόχος είναι να το κάνουμε να προχωρήσει, να το κάνουμε να εξελιχθεί σιγά σιγά, και από την τωρινή φάση ανάπτυξής του να περάσει σε ένα ανώτερο επίπεδο μάθησης.
Οι γονείς που αναγνωρίζουν τις δικές τους ατέλειες είναι πολύ περισσότερο σε θέση να αποδεχτούν εκείνες του παιδιού τους. Υιοθετώντας αυτή την άποψη, αποφεύγουν επίσης να κατηγορούν τους εαυτούς τους για τις αδυναμίες και τις δυσκολίες του παιδιού τους. Κατανοούν ότι το παιδί τους επηρεάζεται και εκείνο από άλλους και ότι η συμπεριφορά του είναι απόρροια πολλών παραγόντων (περιβάλλον, χαρακτήρας, προσωπικότητα, δεξιότητες κτλ.).
Σε όλες τις περιπτώσεις, και ιδιαίτερα όταν πρόκειται για παιδί με κάποια μαθησιακή δυσκολία, το να θεωρούμε την επιτυχία υπέρτατο στόχο είναι λάθος. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να βοηθήσουμε το παιδί μας να λειτουργήσει πιο αποτελεσματικά και να κάνουμε χρήση των μέσων επίτευξης του στόχου.
Υιοθετήστε μια θετική στάση
Αντί να αποθαρρύνονται ή να εκφράζουν την απογοήτευσή τους όταν συνειδητοποιούν ότι το παιδί τους έχει μαθησιακές δυσκολίες, οι γονείς πρέπει να μάθουν να αποδέχονται την κατάσταση και να αντιμετωπίζουν δυναμικά το πρόβλημα, χωρίς ωστόσο να σταματάνε και οι ίδιοι να ζουν.
Είναι σημαντικό να συνεχίσουν να ασχολούνται και με τα άλλα τους παιδιά, να βλέπουν τους φίλους τους και να αφιερώνουν χρόνο και ενέργεια στα χόμπι τους.
Από την άλλη, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι τα παιδιά δε γνωρίζουν την πραγματική σημασία των διαφόρων γεγονότων της καθημερινής ζωής και ότι επαφίενται στους γονείς τους για την ερμηνεία που δίνουν σε αυτά. Εάν λοιπόν αυτοί τονίζουν περισσότερο τα προβλήματα, τα λάθη και τις αποτυχίες, τα παιδιά τους θα υιοθετήσουν την ίδια στάση.
Προσφέρετέ του ένα στήριγμα
[…] Όσο μεγαλώνουν, τα παιδιά έχουν λιγότερη ανάγκη από την παρουσία και τη βοήθειά μας, γιατί ξέρουν ότι είμαστε εκεί για να τα ακούσουμε χωρίς να τα κρίνουμε.
Παρέχω στήριγμα στο παιδί σημαίνει του δείχνω ενσυναίσθηση. Σημαίνει, π.χ., ότι αναγνωρίζω πως κάτι που γενικά θεωρείται εύκολο, για ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να είναι πολύ δύσκολο. Με το να νιώθει πλαισιωμένο και να ζει σε ένα περιβάλλον που του προσφέρει ασφάλεια, το παιδί μαθαίνει να πιστεύει στον εαυτό του.
Για να προσφέρουμε ουσιαστική στήριξη σε ένα παιδί, θα πρέπει να δείχνουμε ευαισθησία στις ανάγκες του και να γνωρίζουμε πώς να ανταποκριθούμε σε αυτές, είτε ζητάει τη βοήθειά μας, είτε ζητάει την επιδοκιμασία μας, είτε ζητάει αυτονομία, είτε ζητάει απομόνωση.
Μην ξεχνάτε τα αδέλφια
Τα αδέλφια του παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες έχουν και εκείνα ανάγκη από αγάπη. Μερικές φορές πιστεύουν ότι το παιδί που έχει κάποιες ιδιαίτερες ανάγκες έχει το δικαίωμα να συμπεριφέρεται άσχημα ή να τελειώνει όπως όπως μια δουλειά, ενώ κάτι τέτοιο απαγορεύεται για κείνους.
Εκτός αυτού, κάποια αδέλφια αισθάνονται ντροπή όταν ο αδελφός ή η αδελφή τους παρουσιάζει κάποια δυσκολία.
Άλλα πάλι νομίζουν ότι φταίνε τα ίδια, ενώ κάποια άλλα φοβούνται μήπως και τα δικά τους παιδιά παρουσιάσουν ανάλογα προβλήματα αργότερα. Τέλος, υπάρχουν κι εκείνα που νιώθουν απογοήτευση όταν διαπιστώνουν ότι ο αδελφός ή η αδελφή τους που έχει μαθησιακές δυσκολίες δεν μπορεί να συμμετέχει σε ορισμένες δικές τους δραστηριότητες.
Οι γονείς δεν πρέπει να περιμένουν από τα υπόλοιπα παιδιά τους να αισθάνονται υπεύθυνα για το παιδί που έχει δυσκολίες. Για ποιο λόγο, π.χ., να θεωρείται αυτονόητο ότι το παιδί αυτό θα κάνει παρέα με τους φίλους των αδελφών του; Τα αδέλφια του έχουν το δικαίωμα να συμπεριφέρονται σαν όλα τα παιδιά, να έχουν τη δική τους ζωή στο σχολείο και να εκφράζουν ενοχή, στενοχώρια, απογοήτευση και θυμό, όπως άλλωστε και οι ίδιοι οι γονείς τους.
Βοηθήστε το παιδί στα μαθήματά του
Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες πρέπει συχνά να δουλεύουν πολύ στο σχολείο για να περάσουν απλά την τάξη. Πρέπει λοιπόν να τους ζητάμε να έχουν και επιπλέον δουλειά στο σπίτι; Μόνο μια συζήτηση μεταξύ γονέων και δασκάλων/καθηγητών μπορεί να δώσει μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Αν η απάντηση είναι θετική, αν η δουλειά που το παιδί πρέπει να κάνει στο σπίτι είναι απαραίτητη για την πρόοδό του, θα πρέπει να καταρτιστεί ένα απλό καθημερινό πρόγραμμα και να του δοθούν σαφείς οδηγίες, έτσι ώστε να είναι εύκολα διαχειρίσιμη αυτή η δραστηριότητα· και φυσικά οι γονείς να είναι σε συνεχή επαφή με τους δασκάλους/καθηγητές.
Τον πρώτο καιρό, μέχρι να συνηθίσει το παιδί αυτό το πρόγραμμα, θα πρέπει να αισθάνεται συνεχώς την παρουσία των γονιών του. Στη συνέχεια, θα πρέπει να εφαρμοστούν μέθοδοι οι οποίες θα συμβάλλουν σταδιακά στην ανάπτυξη της αυτονομίας του και θα το βοηθήσουν να καταφέρει να κάνει τα μαθήματά του στο γραφείο του, είτε στο δωμάτιό του είτε σε μια γωνιά του σπιτιού που προορίζεται μόνο για κείνο. Είναι επίσης σημαντικό οι γονείς να μην αναλαμβάνουν να ολοκληρώνουν εκείνοι τις εργασίες του παιδιού τους. Ο ρόλος τους είναι να ενθαρρύνουν το παιδί, να το βοηθούν σε συγκεκριμένες απορίες του και να βρίσκουν τρόπους για να επικοινωνεί άμεσα το ίδιο το παιδί με τον δάσκαλό/καθηγητή του. Εν ολίγοις, οι γονείς λειτουργούν ως «πεφωτισμένοι σύμβουλοι» για το παιδί.
Σήμερα οι γονείς δεν έχουν αρκετό χρόνο να αφιερώσουν στα παιδιά τους. Γι’ αυτόν τον λόγο θα πρέπει πάντα να βάζουν προτεραιότητες.
Μία από αυτές θα έπρεπε να είναι η δουλειά που πρέπει να κάνουν με τον εαυτό τους· αυτό θα τους απάλλασσε από το να ψάχνουν συνεχώς λύσεις απέξω και θα τους ξανάδινε αυτοπεποίθηση για την ικανότητά τους ως γονέων.
Είναι πραγματικό επάγγελμα το να είσαι γονιός! Δεν είναι εύκολο πράγμα· πόσω μάλλον όταν το παιδί σου είναι διαφορετικό από τα υπόλοιπα […].
Ποιος άλλος μπορεί να βοηθήσει;
Εκτός από τη στήριξη που παρέχουν οι γονείς, το παιδί με δυσκολίες μπορεί να επωφεληθεί από τη βοήθεια ορισμένων ατόμων που βρίσκονται εκτός του πυρήνα της οικογένειας. Παππούδες, γιαγιάδες, θείοι, θείες και οικογενειακοί φίλοι μπορούν φυσικά να βοηθήσουν το παιδί να νιώσει αγάπη και σιγουριά. Οι ενήλικες που έχουν μαθησιακές δυσκολίες και που τα καταφέρνουν καλά στη ζωή τους δίνουν γενικά μεγάλη σημασία στη στήριξη που είχαν ως παιδιά από κάποιους ενήλικες του περιβάλλοντός τους.
Οι γονείς με παιδί που έχει μαθησιακές δυσκολίες έχουν ανάγκη τη στήριξη αυτών των ατόμων. Τους είναι απαραίτητο να έχουν φίλους που να τους ακούν και να τους καταλαβαίνουν. Δεν είναι απαραίτητο αυτοί οι φίλοι να έχουν βαθιά γνώση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το παιδί· το μόνο που έχουν να κάνουν τις περισσότερες φορές είναι να είναι απλά εκεί […].
Απόσπασμα από το βιβλίο «Les troubles d’apprentissage: comprendre et intervenir» («Μαθησιακές δυσκολίες: τρόποι κατανόησης και παρέμβασης») των Louise Lafleur
(Λογοθεραπεύτρια, Πρόεδρο του Συνδέσμου για τις Μαθησιακές Δυσκολίες του Κεμπέκ) και Denise Destrempes-Marquez (Ειδικευμένη στη Νοσηλευτική και τις Επιστήμες της Εκπαίδευσης, Γενική Γραμματέα του Συνδέσμου για τις Μαθησιακές Δυσκολίες του Κεμπέκ).
___________________________________________________________
Πηγή: www.mamanpourlavie.com
Μετάφραση – Επιμέλεια: Κυριακή Κάσση (Εκπαιδευτικός – Μεταφράστρια)
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Οι συμπεριφορές που πρέπει να υιοθετήσετε απέναντι σε ένα παιδί με προβλήματα προσαρμογής και μαθησιακές δυσκολίες
Και πολύ περισσότερο όταν το παιδί παρουσιάζει μαθησιακές δυσκολίες… Έχει μεγάλη σημασία να αντλεί ικανοποίηση από πολλές και διαφορετικές πηγές. Αυτό μπορεί να γίνει πολύ απλά αν συμμετέχετε μαζί με το παιδί σας σε δραστηριότητες που δίνουν και στους δυο σας χαρά, χωρίς να σας νοιάζουν επιδόσεις, αποτυχίες ή χρονικά όρια. Αυτές οι δραστηριότητες μπορούν να είναι απλούστατες: μπορεί να είναι η αφήγηση μιας ιστορίας λίγη ώρα πριν τον ύπνο και κρατώντας το σφιχτά στην αγκαλιά σας, μπορεί να είναι ένα τραγούδι που θα πείτε ενώ σιδερώνετε ή μαγειρεύετε κτλ. Αυτό που πρώτα απ’ όλα θα συγκρατήσει το παιδί από αυτές τις δραστηριότητες, αυτό που θα φυλάξει μέσα του πάνω απ’ όλα, είναι ότι θα τις έχει μοιραστεί με τους γονείς του.
Οι γονείς είναι τα απολύτως ενδεδειγμένα πρόσωπα για να προσφέρουν ένα σταθερό και δυναμικό στήριγμα στο παιδί που έχει κάποια μαθησιακή δυσκολία. Και πιο συγκεκριμένα, σ’ εκείνους έγκειται το να το βοηθήσουν να έχει περισσότερες επιτυχίες παρά αποτυχίες στις εξωσχολικές του δραστηριότητες και θετικές εμπειρίες στο σπίτι ή με τους φίλους του. Για να είναι κάτι τέτοιο εφικτό, οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν καλά τόσο τα δυνατά όσο και τα τρωτά του σημεία. Βοηθώντας το παιδί να αναπτύξει τις ικανότητές του, μετριάζοντας -στο μέτρο του δυνατού πάντα- το μειονέκτημά του, οι γονείς συμβάλλουν καθοριστικά στο «χτίσιμο» της αυτοπεποίθησής του και της θετικής του αυτοεικόνας.
Ας δούμε τώρα κάποιες αποτελεσματικές για την επίτευξη αυτών των στόχων «στρατηγικές»:
Διατηρήστε μια καλή επίβλεψη
Η επίβλεψη είναι απολύτως απαραίτητη όταν το παιδί έχει μαθησιακές δυσκολίες.
Ακριβώς επειδή αντιμετωπίζει δυσκολίες ως προς την απομνημόνευση, την οργάνωση, τον συντονισμό και μερικές φορές τη συμπεριφορά, το παιδί έχει ανάγκη να οργανώνει κάποιος άλλος το πρόγραμμά του. Αυτό του επιτρέπει να ξέρει πότε και πού λαμβάνουν χώρα οι καθημερινές δραστηριότητές του (γεύματα, μπάνιο, εργασίες κτλ.). Θα πρέπει επίσης να τον βοηθάει να βρίσκει εύκολα τα προσωπικά του αντικείμενα.
Οι γονείς θα πρέπει να είναι σε θέση να βρουν έναν τρόπο που θα τους επιτρέπει να γνωρίζουν γρήγορα και με ακρίβεια αυτό που είναι απαραίτητο στο παιδί για να μπορέσει να ολοκληρώσει με αποτελεσματικό τρόπο μια δουλειά (π.χ. να ντυθεί). Αυτό σημαίνει επίσης ότι θα πρέπει κάποιες φορές να μπορούν να απλοποιούν τη διαδικασία, να τη χωρίζουν σε επιμέρους στάδια/ενότητες ή να δίνουν μια μόνο οδηγία τη φορά. Όσο ανεβαίνει το επίπεδο απόδοσης του παιδιού, τόσο η παρέμβαση από την πλευρά των γονιών μπορεί να μειώνεται.
Αυτή η μέθοδος οδηγεί το παιδί στο να πετυχαίνει σταδιακά πράγματα που πριν του ήταν αδύνατο να καταφέρει. Αλλά για να είναι αποτελεσματική, θα πρέπει ο γονιός να είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται τι δεν πάει καλά. Αυτό συμβαίνει επειδή το παιδί δεν καταλαβαίνει τι του ζητούν να κάνει; Το παιδί ξεχνάει τις οδηγίες; Διασπάται η προσοχή του από τα παιχνίδια του ή από κάτι άλλο; Πρέπει να γνωρίζουμε τη φύση του προβλήματος αν θέλουμε να βρούμε μια λύση.
Ο πρωταρχικός στόχος της γονεϊκής επίβλεψης είναι πάντα να βοηθήσει το παιδί να βρει το δικό του σύστημα λειτουργίας, έτσι ώστε σιγά σιγά να αυτονομηθεί και να είναι ικανό να σχεδιάσει και να αξιολογήσει το ίδιο την απόδοσή του.
Κάντε σαφή διάκριση μεταξύ τιμωρίας και πειθαρχίας
Οι τιμωρίες έχουν περιοριστικό χαρακτήρα. Επιπλέον, δείχνουν στο παιδί ότι είναι «κακό» και ότι οι ενήλικες είναι πιο δυνατοί από εκείνο.
Η πειθαρχία, από την άλλη, εμφυσά αξίες που κάνουν το παιδί να θέλει να αποκαταστήσει όσο το δυνατό συντομότερα την ευνοϊκή εκ μέρους του ενήλικα άποψη για κείνο. Του μαθαίνει να έχει αυτοέλεγχο, πράγμα το οποίο δε θα καταφέρει ποτέ το σύστημα των τιμωριών.
Η πειθαρχία επιτυγχάνεται με έναν συνδυασμό παραδειγμάτων, εκπαίδευσης, αμοιβαίας αγάπης και θαυμασμού. Για ένα παιδί, κανείς δεν έχει τόση σημασία όση έχουν οι γονείς του ή τα άτομα που έχουν αναλάβει τη φροντίδα του. Το παιδί που αισθάνεται την αποδοχή και τον θαυμασμό των γονιών του και του περιγύρου του έχει όλα τα εφόδια για να προσπαθήσει να φέρει εις πέρας μια δύσκολη δουλειά και να επιβάλλει πειθαρχία στον εαυτό του. Αυτό είναι ιδιαιτέρως δύσκολο για ένα παιδί παρορμητικό ή για το παιδί εκείνο που είναι πεπεισμένο ότι δε θα τα καταφέρει και που θεωρεί, κατά συνέπεια, ότι είναι ανίκανο να αγαπηθεί από τους γονείς του.
Όταν οι γονείς χάνουν την υπομονή τους, είτε το εκφράζουν με θυμό είτε με απογοήτευση -και αυτό συμβαίνει συχνότερα όταν το παιδί παρουσιάζει μια δυσκολία-, δε δίνουν το παράδειγμα της αυτοπειθαρχίας που το παιδί περιμένει από εκείνους. Είναι πάντα ωφέλιμο να θυμόμαστε ότι η αυτοπειθαρχία αποτελεί μια διαδικασία που διαρκεί εφ’ όρου ζωής.
Διευκολύνετε τη διαδικασία της αλλαγής
Πάρτε αποφάσεις: Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες σπάνια αισθάνονται άνετα με τις απρόσμενες αλλαγές. Ακόμα και οι ευχάριστες εκπλήξεις μπορούν να τα αποδιοργανώσουν. Λειτουργούν καλύτερα όταν κάθε πράγμα είναι στη θέση του και κάθε δραστηριότητα γίνεται στην ώρα της.
Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας με μαθησιακές δυσκολίες είναι σε γενικές γραμμές ικανά να συνεργαστούν με τους γονείς τους για τη διαρρύθμιση του δωματίου τους, και έτσι να κρατήσουν κάποιους χώρους όπου θα τακτοποιούν φορτηγάκια, κούκλες και ρούχα.
Με το να τους δίνουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων, οι γονείς τους τους μαθαίνουν να οργανώνονται. Δεν είναι ποτέ πολύ νωρίς για να μάθουν κάτι τέτοιο και για να αποφασίσουν, π.χ., από τι θα ξεκινήσουν για να συγυρίσουν το δωμάτιό τους. Μπορούν ακόμα και να φτιάξουν μια λίστα με τις δουλειές που πρέπει να κάνουν και να βάζουν ένα Χ δίπλα σε αυτές που ολοκληρώνουν κάθε φορά.
Σκοπός αυτής της δραστηριότητας είναι να τα ενθαρρύνουμε να τακτοποιούν τα πράγματά τους σε προκαθορισμένους χώρους, για να μπορούν να τα βρίσκουν μετά εύκολα.
Η χρήση της λίστας δεν αποκλείει την επίβλεψη των γονιών, αλλά υπενθυμίζει στο παιδί τι πρέπει να κάνει και απαλλάσσει τους γονείς από το να πρέπει συνεχώς να επαναλαμβάνουν τις ίδιες οδηγίες.
Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες τα καταφέρνουν καλύτερα όταν και οι δύο γονείς έχουν τις ίδιες προσδοκίες ως προς ποιες θεωρούνται αποδεκτές συμπεριφορές και όταν από κοινού έχουν προσδιορίσει εκ των προτέρων ποιες θα είναι οι συνέπειες σε αντίθετη περίπτωση. Καθώς είναι συχνό το φαινόμενο της διάστασης απόψεων μεταξύ των γονιών πάνω σε αυτά τα θέματα, είναι προτιμότερο να τα συζητούν ιδιαιτέρως και να έχουν προσυμφωνήσει ένα κοινό σχέδιο δράσης.
Όλα τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν να διαπραγματεύονται με στόχο να αποκτήσουν κάτι και όχι να χρησιμοποιούν τις εκρήξεις θυμού, τα πείσματα ή την άρνηση συμμετοχής. Στο πλαίσιο της οικογενειακής ζωής, υπάρχουν θέματα που μπορούν να γίνουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης και άλλα που δεν μπορούν. Ακόμα και τα μικρά παιδιά μπορούν να καταλάβουν ότι τα θέματα υγείας και ασφάλειας δεν είναι διαπραγματεύσιμα. Αντίθετα, πρέπει να παίρνουν μέρος στις αποφάσεις που αφορούν συγκεκριμένα θέματα, όπως το αν θα κάνουν μπάνιο πριν ή μετά το δείπνο ή το αν η οικογένεια θα πάει για πικνίκ αντί να γευματίσει σε ένα εστιατόριο.
Οι εβδομαδιαίες οικογενειακές συγκεντρώσεις είναι ιδανικές για να μπορέσει ο καθένας να μιλήσει για το πώς κύλησε η εβδομάδα, να μοιραστεί τις ανησυχίες του και τα συναισθήματά του, και να συμμετάσχει στην αναζήτηση λύσεων. Στην περίπτωση του παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες, αυτές οι συγκεντρώσεις είναι σημαντικές, γιατί του δίνουν την ευκαιρία να συζητήσει τρόπους αντιμετώπισης ορισμένων καταστάσεων, να συγκρατήσει τις λύσεις που αποδείχτηκαν αποτελεσματικές και να απορρίψει τις υπόλοιπες […].
Τα παιδιά που διαπραγματεύονται την απόκτηση κάποιου πράγματος συνειδητοποιούν πιο εύκολα τον ρόλο που παίζουν στην έκβαση του αποτελέσματος.
Όσο για τους γονείς, θα πρέπει να ασχολούνται με κάθε πρόβλημα ξεχωριστά και να βάζουν προτεραιότητες. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζουν ως βασική προτεραιότητα τα προβλήματα υγείας, ασφάλειας και διαπροσωπικών σχέσεων. Όταν έχει αντιμετωπιστεί με επιτυχία ένα πρόβλημα, τότε επικεντρωνόμαστε στο επόμενο. Έτσι, οι γονείς μαθαίνουν στα παιδιά να θέτουν προτεραιότητες και να παίρνουν αποφάσεις.
Μάθετε να επωφελείστε από τα λάθη
Όλοι μας κάνουμε λάθη. Αντί να εκλαμβάνουμε αυτά τα λάθη ως αποτυχίες ή καταστροφές, μπορούμε να τα δούμε σαν ευκαιρίες για να μάθουμε κάτι. Στις περιπτώσεις των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες, είναι απολύτως απαραίτητο οι γονείς να έχουν αυτή τη στάση. Πράγματι, επειδή ήδη έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, δεν πρέπει να φοβόμαστε να συνοδεύουμε με ενθαρρυντικά λόγια την όποια κριτική τούς ασκούμε κάθε φορά.
Αντί να συγκρίνουν το παιδί τους με άλλα συνομήλικα παιδιά, οι γονείς πρέπει να αξιολογούν την πρόοδό του σε σχέση με όσα έχει καταφέρει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Ο στόχος είναι να το κάνουμε να προχωρήσει, να το κάνουμε να εξελιχθεί σιγά σιγά, και από την τωρινή φάση ανάπτυξής του να περάσει σε ένα ανώτερο επίπεδο μάθησης.
Οι γονείς που αναγνωρίζουν τις δικές τους ατέλειες είναι πολύ περισσότερο σε θέση να αποδεχτούν εκείνες του παιδιού τους. Υιοθετώντας αυτή την άποψη, αποφεύγουν επίσης να κατηγορούν τους εαυτούς τους για τις αδυναμίες και τις δυσκολίες του παιδιού τους. Κατανοούν ότι το παιδί τους επηρεάζεται και εκείνο από άλλους και ότι η συμπεριφορά του είναι απόρροια πολλών παραγόντων (περιβάλλον, χαρακτήρας, προσωπικότητα, δεξιότητες κτλ.).
Σε όλες τις περιπτώσεις, και ιδιαίτερα όταν πρόκειται για παιδί με κάποια μαθησιακή δυσκολία, το να θεωρούμε την επιτυχία υπέρτατο στόχο είναι λάθος. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να βοηθήσουμε το παιδί μας να λειτουργήσει πιο αποτελεσματικά και να κάνουμε χρήση των μέσων επίτευξης του στόχου.
Υιοθετήστε μια θετική στάση
Αντί να αποθαρρύνονται ή να εκφράζουν την απογοήτευσή τους όταν συνειδητοποιούν ότι το παιδί τους έχει μαθησιακές δυσκολίες, οι γονείς πρέπει να μάθουν να αποδέχονται την κατάσταση και να αντιμετωπίζουν δυναμικά το πρόβλημα, χωρίς ωστόσο να σταματάνε και οι ίδιοι να ζουν.
Είναι σημαντικό να συνεχίσουν να ασχολούνται και με τα άλλα τους παιδιά, να βλέπουν τους φίλους τους και να αφιερώνουν χρόνο και ενέργεια στα χόμπι τους.
Από την άλλη, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι τα παιδιά δε γνωρίζουν την πραγματική σημασία των διαφόρων γεγονότων της καθημερινής ζωής και ότι επαφίενται στους γονείς τους για την ερμηνεία που δίνουν σε αυτά. Εάν λοιπόν αυτοί τονίζουν περισσότερο τα προβλήματα, τα λάθη και τις αποτυχίες, τα παιδιά τους θα υιοθετήσουν την ίδια στάση.
Προσφέρετέ του ένα στήριγμα
[…] Όσο μεγαλώνουν, τα παιδιά έχουν λιγότερη ανάγκη από την παρουσία και τη βοήθειά μας, γιατί ξέρουν ότι είμαστε εκεί για να τα ακούσουμε χωρίς να τα κρίνουμε.
Παρέχω στήριγμα στο παιδί σημαίνει του δείχνω ενσυναίσθηση. Σημαίνει, π.χ., ότι αναγνωρίζω πως κάτι που γενικά θεωρείται εύκολο, για ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να είναι πολύ δύσκολο. Με το να νιώθει πλαισιωμένο και να ζει σε ένα περιβάλλον που του προσφέρει ασφάλεια, το παιδί μαθαίνει να πιστεύει στον εαυτό του.
Για να προσφέρουμε ουσιαστική στήριξη σε ένα παιδί, θα πρέπει να δείχνουμε ευαισθησία στις ανάγκες του και να γνωρίζουμε πώς να ανταποκριθούμε σε αυτές, είτε ζητάει τη βοήθειά μας, είτε ζητάει την επιδοκιμασία μας, είτε ζητάει αυτονομία, είτε ζητάει απομόνωση.
Μην ξεχνάτε τα αδέλφια
Τα αδέλφια του παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες έχουν και εκείνα ανάγκη από αγάπη. Μερικές φορές πιστεύουν ότι το παιδί που έχει κάποιες ιδιαίτερες ανάγκες έχει το δικαίωμα να συμπεριφέρεται άσχημα ή να τελειώνει όπως όπως μια δουλειά, ενώ κάτι τέτοιο απαγορεύεται για κείνους.
Εκτός αυτού, κάποια αδέλφια αισθάνονται ντροπή όταν ο αδελφός ή η αδελφή τους παρουσιάζει κάποια δυσκολία.
Άλλα πάλι νομίζουν ότι φταίνε τα ίδια, ενώ κάποια άλλα φοβούνται μήπως και τα δικά τους παιδιά παρουσιάσουν ανάλογα προβλήματα αργότερα. Τέλος, υπάρχουν κι εκείνα που νιώθουν απογοήτευση όταν διαπιστώνουν ότι ο αδελφός ή η αδελφή τους που έχει μαθησιακές δυσκολίες δεν μπορεί να συμμετέχει σε ορισμένες δικές τους δραστηριότητες.
Οι γονείς δεν πρέπει να περιμένουν από τα υπόλοιπα παιδιά τους να αισθάνονται υπεύθυνα για το παιδί που έχει δυσκολίες. Για ποιο λόγο, π.χ., να θεωρείται αυτονόητο ότι το παιδί αυτό θα κάνει παρέα με τους φίλους των αδελφών του; Τα αδέλφια του έχουν το δικαίωμα να συμπεριφέρονται σαν όλα τα παιδιά, να έχουν τη δική τους ζωή στο σχολείο και να εκφράζουν ενοχή, στενοχώρια, απογοήτευση και θυμό, όπως άλλωστε και οι ίδιοι οι γονείς τους.
Βοηθήστε το παιδί στα μαθήματά του
Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες πρέπει συχνά να δουλεύουν πολύ στο σχολείο για να περάσουν απλά την τάξη. Πρέπει λοιπόν να τους ζητάμε να έχουν και επιπλέον δουλειά στο σπίτι; Μόνο μια συζήτηση μεταξύ γονέων και δασκάλων/καθηγητών μπορεί να δώσει μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Αν η απάντηση είναι θετική, αν η δουλειά που το παιδί πρέπει να κάνει στο σπίτι είναι απαραίτητη για την πρόοδό του, θα πρέπει να καταρτιστεί ένα απλό καθημερινό πρόγραμμα και να του δοθούν σαφείς οδηγίες, έτσι ώστε να είναι εύκολα διαχειρίσιμη αυτή η δραστηριότητα· και φυσικά οι γονείς να είναι σε συνεχή επαφή με τους δασκάλους/καθηγητές.
Τον πρώτο καιρό, μέχρι να συνηθίσει το παιδί αυτό το πρόγραμμα, θα πρέπει να αισθάνεται συνεχώς την παρουσία των γονιών του. Στη συνέχεια, θα πρέπει να εφαρμοστούν μέθοδοι οι οποίες θα συμβάλλουν σταδιακά στην ανάπτυξη της αυτονομίας του και θα το βοηθήσουν να καταφέρει να κάνει τα μαθήματά του στο γραφείο του, είτε στο δωμάτιό του είτε σε μια γωνιά του σπιτιού που προορίζεται μόνο για κείνο. Είναι επίσης σημαντικό οι γονείς να μην αναλαμβάνουν να ολοκληρώνουν εκείνοι τις εργασίες του παιδιού τους. Ο ρόλος τους είναι να ενθαρρύνουν το παιδί, να το βοηθούν σε συγκεκριμένες απορίες του και να βρίσκουν τρόπους για να επικοινωνεί άμεσα το ίδιο το παιδί με τον δάσκαλό/καθηγητή του. Εν ολίγοις, οι γονείς λειτουργούν ως «πεφωτισμένοι σύμβουλοι» για το παιδί.
Σήμερα οι γονείς δεν έχουν αρκετό χρόνο να αφιερώσουν στα παιδιά τους. Γι’ αυτόν τον λόγο θα πρέπει πάντα να βάζουν προτεραιότητες.
Μία από αυτές θα έπρεπε να είναι η δουλειά που πρέπει να κάνουν με τον εαυτό τους· αυτό θα τους απάλλασσε από το να ψάχνουν συνεχώς λύσεις απέξω και θα τους ξανάδινε αυτοπεποίθηση για την ικανότητά τους ως γονέων.
Είναι πραγματικό επάγγελμα το να είσαι γονιός! Δεν είναι εύκολο πράγμα· πόσω μάλλον όταν το παιδί σου είναι διαφορετικό από τα υπόλοιπα […].
Ποιος άλλος μπορεί να βοηθήσει;
Εκτός από τη στήριξη που παρέχουν οι γονείς, το παιδί με δυσκολίες μπορεί να επωφεληθεί από τη βοήθεια ορισμένων ατόμων που βρίσκονται εκτός του πυρήνα της οικογένειας. Παππούδες, γιαγιάδες, θείοι, θείες και οικογενειακοί φίλοι μπορούν φυσικά να βοηθήσουν το παιδί να νιώσει αγάπη και σιγουριά. Οι ενήλικες που έχουν μαθησιακές δυσκολίες και που τα καταφέρνουν καλά στη ζωή τους δίνουν γενικά μεγάλη σημασία στη στήριξη που είχαν ως παιδιά από κάποιους ενήλικες του περιβάλλοντός τους.
Οι γονείς με παιδί που έχει μαθησιακές δυσκολίες έχουν ανάγκη τη στήριξη αυτών των ατόμων. Τους είναι απαραίτητο να έχουν φίλους που να τους ακούν και να τους καταλαβαίνουν. Δεν είναι απαραίτητο αυτοί οι φίλοι να έχουν βαθιά γνώση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το παιδί· το μόνο που έχουν να κάνουν τις περισσότερες φορές είναι να είναι απλά εκεί […].
Απόσπασμα από το βιβλίο «Les troubles d’apprentissage: comprendre et intervenir» («Μαθησιακές δυσκολίες: τρόποι κατανόησης και παρέμβασης») των
Louise Lafleur
(Λογοθεραπεύτρια, Πρόεδρο του Συνδέσμου για τις Μαθησιακές Δυσκολίες του Κεμπέκ) και
Denise Destrempes–Marquez (Ειδικευμένη στη Νοσηλευτική και τις Επιστήμες της Εκπαίδευσης, Γενική Γραμματέα του Συνδέσμου για τις Μαθησιακές Δυσκολίες του Κεμπέκ).
___________________________________________________________
Πηγή: www.mamanpourlavie.com
Μετάφραση – Επιμέλεια: Κυριακή Κάσση (Εκπαιδευτικός – Μεταφράστρια)
