Αν ταυτίσουμε το καλοκαίρι και την καλοκαιρία με την καλή διάθεση, ο ερχομός του φθινοπώρου μπορεί να ρίξει το ηθικό μας υπό το μηδέν. Κάποιες όμως μορφές κατάθλιψης δεν είναι εποχικές και θα μπορούσαν κάλλιστα να προοιωνίζουν ένα burn–out.
Αυτή τη στιγμή το burn-out τείνει να πάρει διαστάσεις πραγματικής επιδημίας. Αρχικά, το σύνδρομο αυτό παρατηρήθηκε σε νοσοκόμες και γιατρούς, σε άτομα δηλ. που εμπλέκονταν σε σχέσεις που πρόσφεραν υποστήριξη και τα οποία, λόγω της υπερβολικής αφοσίωσης που έδειχναν στους άλλους, κατέληγαν να φθείρονται ψυχικά.
Σήμερα, φαίνεται ότι το burn-out πλήττει λίγο-πολύ όλους μας, δείχνοντας ιδιαίτερη προτίμηση στα άτομα που υπόκεινται σε μία σοβαρή επαγγελματική προσωρινή πίεση και συναισθηματική φόρτιση. Οι μάνατζερ και το προσωπικό εποπτείας -τους οποίους ορισμένοι κατηγορούν ότι αποτελούν την αιτία του προβλήματος, εξαιτίας της πίεσης που ασκούν στους συνεργάτες τους- πλήττονται επίσης σε μεγάλο βαθμό.
Το παράδοξο είναι ότι πρόκειται για μια ασθένεια που αφορά όσους επιδεικνύουν επαγγελματική αφοσίωση, και όχι όσους δεν αγαπούν τη δουλειά τους. Το burn-out εξελίσσεται με ύπουλο τρόπο, σταδιακά, και το πρώτο που πλήττει είναι το σώμα. Κούραση, πόνοι, προβλήματα ύπνου… Όταν συμβαίνει, ακολουθείται από μια διακοπή της επαγγελματικής δραστηριότητας.
Μην περιμένετε μια ξαφνική κρίση άγχους να σας εμποδίσει να πάτε στη δουλειά, να σας κατακλύσει η εξάντληση, να χάσετε το κουράγιο σας και να «βουλιάξετε» στην κατάθλιψη. Με το που θα αντιληφθείτε τα πρώτα συμπτώματα, πάρτε την κατάσταση στα χέρια σας και δώστε βάση στις ακόλουθες 10 προς αποφυγήν συμπεριφορές:
1. Μην είστε εργασιομανείς
Το μοντέλο της εργασιομανίας έχει αποτύχει. Μπορούμε να είμαστε αποτελεσματικοί χωρίς απαραίτητα να μας απασχολεί μόνιμα η δουλειά μας, χωρίς να είμαστε συνεχώς «στην πρίζα», σε κατάσταση «μόνιμης λειτουργίας».
Συχνά γινόμαστε έρμαια της υπερβολικής πίεσης: αισθανόμαστε την υποχρέωση να εκτελούμε τα καθήκοντά μας με μεγαλύτερη ταχύτητα, προσφέροντας καλύτερη ποιότητα, με όσο το δυνατό λιγότερο κόστος. Προσοχή όμως και στην υπερβολική «επένδυση» και στον υπερβάλλοντα ζήλο που εμείς οι ίδιοι επιβάλλουμε στον εαυτό μας. Σε αυτό μπορούμε να αλλάξουμε κάπως στάση απέναντι στη δουλειά.
2. Μην περιμένετε να «τεθείτε εκτός λειτουργίας» λόγω υπερκόπωσης
Μην «τα δίνετε όλα». Βασικό χαρακτηριστικό του burn-out είναι η υπερκόπωση, στην οποία οφείλεται το πρωταρχικό σύμπτωμα: η κόπωση. Είναι φυσικό να αισθάνεστε πιο κουρασμένοι στο τέλος της εβδομάδας, της χρονιάς ή όταν ολοκληρώνεται ένα πολύ σημαντικό πρότζεκτ. Αλλά το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να σας ανησυχήσει είναι όταν η κούραση δεν φεύγει με μια απλή ανάπαυλα.
Είναι σαν να ξεκινάτε κάθε πρωί με ένα βάρος που όλο και μεγαλώνει. Στην αρχή φαίνεται μηδαμινό, αλλά όσο πάει και εντείνεται, και μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην εξάντληση. Μην περιμένετε να «βγείτε off» για να αντιδράσετε.
3. Μη νομίζετε ότι το πρόβλημα είναι μόνο σωματικό
Το burn-out, εκτός από την κόπωση, πλήττει το σώμα και οδηγεί συχνά στον γιατρό. Και, προκειμένου να κάνουμε έναν απολογισμό, αναρωτιόμαστε τι το προκαλεί.
Αντιμέτωποι με επίμονους πονοκεφάλους, πόνους και μυϊκές συσπάσεις, κοιλιακά άλγη, ρίγη, αϋπνίες, δεν είναι πάντα εύκολο να πούμε ότι το στρες είναι η πηγή του κακού. Είναι εντελώς άσκοπο να καταναλώνουμε αφειδώς βιταμίνες ή ασπιρίνες ή να τρέχουμε από ειδικό σε ειδικό.
4. Μη θεωρείτε τον εαυτό σας απαραίτητο
Είναι γνωστή η φράση του Αλφόνζ Αλλαί**: «Τα νεκροταφεία είναι γεμάτα αναντικατάστατους ανθρώπους». Προσοχή μην πέσετε στην παγίδα να θέλετε να είστε εκείνος που τα κάνει όλα μόνος του, που είναι ταυτόχρονα παντού, που θεωρεί ότι χωρίς τη δική του συμβολή δε θα προχωρούσε τίποτα και που πιστεύει ότι μόνο εκείνος δουλεύει με αποτελεσματικό τρόπο. Πείτε πού και πού στον εαυτό σας: «Ε ναι λοιπόν, δεν μπορώ!»
5. Μη νομίζετε ότι είστε ο Τζον Γουέιν*** ή η Σουπεργούμαν
Δεν είμαστε υπερήρωες, ικανοί να μετακινήσουμε βουνά, ατάραχοι μπροστά στα προβλήματα και την απογοήτευση που αντιμετωπίζουμε στη δουλειά. Μπορούμε παρ’ όλα αυτά να μάθουμε να αποδεχόμαστε κάποια πράγματα, δηλ. να αποστασιοποιούμαστε, να ασχολούμαστε με κάτι άλλο για να μην εγκλωβιζόμαστε και επιμένουμε σε μια αδιέξοδη κατάσταση.
6. Ούτε και να θεωρείτε τον εαυτό σας άχρηστο
Ορισμένοι άνθρωποι έχουν αναπτύξει περισσότερες άμυνες από άλλους, αλλά καθένας μας έχει την ικανότητα να ξεπεράσει μια δύσκολη στιγμή. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με το θάρρος, ακόμα κι αν είναι απαραίτητο να αποδεχτούμε έστω και λίγο την κατάσταση, ώστε να μπορέσουμε να την ξεπεράσουμε.
Κι αυτό γιατί ο πυρήνας του προβλήματος του burn-out είναι ο αιτιολογημένος αγώνας που ξεκινάμε και ο οποίος καταλήγει να στρέφεται εναντίον μας. Η αμφιβολία φωλιάζει μέσα μας με ύπουλο τρόπο και μας κάνει να χάνουμε την αυτοπεποίθησή μας, να αισθανόμαστε αναποτελεσματικοί και ανίκανοι επαγγελματικά. Έτσι όπως κάνετε γυμναστική για να διατηρήσετε το σώμα σας σε καλή κατάσταση, μην ξεχνάτε πού και πού να κολακεύετε το εγώ σας.
7. Μην αφήνετε τα συναισθήματά σας να σας κατακλύζουν
Κάποιοι κρύβουν τα συναισθήματά τους, σε σημείο ακόμα και να τα αρνούνται. Άλλοι, πάλι, «λυγίζουν» και ξεσπούν σε κλάματα ή έχουν εκρήξεις θυμού όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με το παραμικρό πρόβλημα. Πρέπει να βρεθεί η χρυσή τομή. Βεβαίως και ένα μικρό ξέσπασμα απελευθερώνει όταν είναι δικαιολογημένο και όχι πολύ συχνό, αλλά προσοχή: μην το στρέφετε εναντίον σας! Αντίστροφα, δεχτείτε τα συναισθήματά σας με ειλικρίνεια χωρίς να σκέφτεστε ότι σας ζημιώνουν.
8. Μην είστε κυνικοί και μην έχετε αρνητισμό
Παρά το όποιο στρες, προσπαθήστε να διατηρήσετε τις σχέσεις σας με τους άλλους. Δεν ωφελεί σε τίποτα να γίνεστε κυνικοί, να «τα βλέπετε όλα μαύρα» και να «χρεώνετε» στους άλλους τη δυσφορία σας. Στραφείτε περισσότερο στα θετικά πράγματα που κάνετε, στις εξυπηρετήσεις που προσφέρετε, στα καλά στοιχεία που υπάρχουν στο περιβάλλον σας, σε ό,τι μοιράζεστε κάθε στιγμή με τους άλλους ανθρώπους. Μην υποκύπτετε σε τοξικά συναισθήματα που έχουν στόχο και εσάς τους ίδιους και τους άλλους.
9. Μην αντιμετωπίζετε μόνοι τα προβλήματά σας
Η σιωπή, η εσωστρέφεια, η απομόνωση μας βυθίζουν στο burn-out. Στην ακραία του μορφή, όσο πιο άσχημα αισθανόμαστε, τόσο εντείνεται αυτό το συναίσθημα – πράγμα καθόλου καλό. Μιλήστε με τους άλλους, κάντε εκτίμηση της κατάστασης, αναζητείστε λύσεις, αντί να εμμένετε στην ίδια αρνητική θέση. Μερικές φορές πρέπει να αφήνουμε εκείνους που γνωρίζουν το πρόβλημα να μας βοηθούν.
10. Φροντίστε να έχετε εναλλακτικές επιλογές
Η δουλειά μπορεί να αποτελεί για σας τη σημαντικότερη αξία της ζωής σας, αλλά δεν μπορεί να είναι η μοναδική. Μπορεί να καλύψει τα κενά μιας απουσίας, να κατευνάσει τα άγχη σας, να σας βοηθήσει να ολοκληρωθείτε ως άτομα, αλλά δεν μπορεί να καλύψει όλα σας τα ελλείμματα. Επαναπροσδιορίστε τις αξίες σας και αν για εσάς ο έρωτας, οι κοντινοί άνθρωποι, τα χόμπι σας αποτελούν μέρος τους, τότε αφιερώστε τους τον χρόνο που τους αξίζει.
Από τον Dominique Servant
Ψυχίατρο Ειδικό του στρες
_______________________________________________________________________
* Μεταφράζεται ως «επαγγελματική εξουθένωση».
Είναι το αποτέλεσμα συνεχούς συσσώρευσης στρες και εξάντλησης των σωματικών, ψυχικών και συναισθηματικών αποθεμάτων μας.
(Πηγή: www.lepsychologue.be) [Σ.τ.Μ.]
**Alphonse Allais (1854-1905): Γάλλος ευθυμογράφος [Σ.τ.Μ.]
***John Wayne (1907-1979): Καλλιτεχνικό όνομα του Marion Mitchell Morrison, Αμερικανού ηθοποιού, σκηνοθέτη και παραγωγού, γνωστού για τους πρωταγωνιστικούς του ρόλους σε ταινίες γουέστερν [Σ.τ.Μ.]
Πηγή: leplus.nouvelobs.com
Μετάφραση – Επιμέλεια: Κυριακή Κάσση (Εκπαιδευτικός – Μεταφράστρια)
