Ρωτήσαμε τους Michael Stora και Serge Tisseron για το φαινόμενο «fakers»*
Είτε πρόκειται για τα μονίμως έξυπνα και αστεία posts μας είτε για τη χαριτωμένη γκριμάτσα που εμφανίζεται σε κάθε φωτογραφία μας (στις υπόλοιπες έχει γίνει προσεκτικό untag) είτε για τους 237 φίλους (ούτε υπερβολικά πολλοί ούτε υπερβολικά λίγοι), όλοι έχουμε μια εκνευριστική τάση να «κατασκευάζουμε» την εικονική μας ταυτότητα. Κάποιοι προχωρούν ακόμα παραπέρα και δε διστάζουν να επινοήσουν για τους εαυτούς τους μια συναρπαστική ζωή, ενώ στην πραγματικότητα μετά βίας σηκώνονται από τον καναπέ. Σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Grazia UK, η Issy Sampson παραδέχεται ότι είναι μία faker*, μία μυθομανής των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης. Τουιτάρει, π.χ., ότι κάθεται στην πρώτη σειρά μιας λονδρέζικης επίδειξης μόδας, ενώ στην πραγματικότητα είναι καθισμένη στο δάπεδο της κουζίνας της προσπαθώντας να επισκευάσει το πλυντήριο πιάτων: «Όσοι παρακολουθούν τη ζωή μου έχουν την εντύπωση ότι περνάω τον χρόνο μου φορώντας μίνι φορέματα και ψηλοτάκουνα, με ένα ποτήρι σαμπάνιας μόνιμα στο χέρι. Καμία σχέση!… Αυτό είναι όμως που θέλω να νομίζουν οι άλλοι για μένα.»
Αυτό είναι θεμιτό όταν γνωρίζουμε ότι, από ανάλαφρο και άτυπο παιχνίδι, οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης έχουν μετατραπεί σε πεδίο ανελέητου ανταγωνισμού, όπου ο ένας κατασκοπεύει πόσους friends και γοητεία έχει το προφίλ του άλλου. Κάτι σαν αυτό που γινόταν στο διάλειμμα στο λύκειο, όταν επινοούσαμε για τους εαυτούς μας κατορθώματα, για να γίνουμε κολλητοί με όσους έδειχναν να έχουν μια ζωή πιο συναρπαστική από τη δική μας. Έτσι λοιπόν, για να δείχνουμε κουλ στο διαδίκτυο, δε διστάζουμε να χρησιμοποιήσουμε (ακόμη και να καταχραστούμε) αυτά τα αθώα ψέματα μεταξύ φίλων. Φίλων που δεν μπορούν να δουν τη μύτη μας να μεγαλώνει όταν παριστάνουμε πως δήθεν παρευρισκόμαστε σε μια βραδιά διασήμων, στην οποία δεν υπάρχει περίπτωση να πατήσουμε ποτέ.
Η γνώμη των ψυχολόγων
Είναι επικίνδυνη λοιπόν αυτή η τάση μας να παρουσιάζουμε μέσω της οθόνης του υπολογιστή μας τη ζωή μας λαμπερή; Σύμφωνα με τον ψυχαναλυτή Michael Stora δεν υπάρχει λόγος να ανησυχούμε: «Είναι ενδιαφέρουσα αυτή η σκηνοθεσία του εαυτού μας στο πλαίσιο μιας αναζήτησης ταυτότητας. Είναι υγιές το να διασκεδάζουμε όντας κάποιος -είτε εξιδανικευμένος είτε συγκρατημένος- άλλος. Η περίφημη «Μπλε σελίδα» γίνεται κατά κάποιον τρόπο ένας «τόπος αυτοθεραπείας» όπου τα σχόλια, με το θετικό τους φορτίο, επιτρέπουν την προβολή μας. Γενικότερα το ίντερνετ και ειδικότερα το Facebook αποκαλύπτουν ότι ζούμε σε μια κοινωνία όπου έχουμε τεράστια ανάγκη από προσωπική προβολή», εξηγεί ο Michael Stora.
Το να το πιστέψουμε είναι ο μόνος κίνδυνος
Για τον Serge Tisseron, ψυχίατρο και ψυχαναλυτή, η μυθομανία δεν είναι πρόσφατο φαινόμενο. Φυσικά και «το Facebook δημιουργήθηκε για να εξάρει τον ναρκισσισμό» οπότε, όπως συμβαίνει και στην πραγματική ζωή, θα πρέπει να είμαστε καχύποπτοι απέναντι σε ό,τι μας λένε. Όσοι έχουν την τάση να αφηγούνται σε ένα δείπνο πόσο υπέροχες ήταν οι διακοπές τους, ενώ στην πραγματικότητα ήταν οικτρές, θα κάνουν το ίδιο και στην ιστοσελίδα τους. «Το ίντερνετ παίζει με την ιδέα του link (τη «σύνδεση») και του leak (τη «διαρροή»), παραπαίουμε δηλαδή μεταξύ αυθεντικότητας και χειριστικότητας», συνεχίζει ο ψυχίατρος.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού είναι η υπόθεση του μπλογκ: Ένα Ομοφυλόφιλο κορίτσι στη Δαμασκό, που έκανε τον γύρο του διαδικτύου τον προηγούμενο μήνα. Ο Tom MacMaster, ένας Αμερικανός 40 χρονών, προσποιούνταν ότι ήταν η Amina, μία Σύρια λεσβία που περιέγραφε την καθημερινότητά της. «Όλα τα γεγονότα που εξιστορούνται σχετικά με την κατάσταση στη Συρία είναι αληθινά», υποστήριξε ο μπλόγκερ. Η ίδια η ιστορία όμως παραμένει αποκύημα της φαντασίας του. Και ο Serge Tisseron ανακεφαλαιώνει λέγοντας: «Το να το πιστέψει κανείς είναι τελικά ο μόνος κίνδυνος».
Για τον Michael Stora, ο άλλος κίνδυνος είναι το να γίνει το εικονικό το μόνο περιβάλλον όπου κανείς έχει την αίσθηση ότι υπάρχει πραγματικά: «Οι εύθραυστες προσωπικότητες με χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να χρησιμοποιήσουν αυτόν τον κόσμο σαν καταφύγιο. Το ίντερνετ κινδυνεύει τότε να γίνει ένα είδος διαδραστικού Πρόζακ, ένα εικονικό αντικαταθλιπτικό.» Ας ηρεμήσουμε: αν η τάση μας να ρετουσάρουμε τις φωτογραφίες των διακοπών μας είναι λιγότερο ή το ίδιο συχνή με τη διάθεσή μας να βγαίνουμε με τους φίλους μας, τότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να ανησυχούμε.
*Στα αγγλικά ο όρος fake σημαίνει «παραποιώ (κάτι), υποκρίνομαι». Στο άρθρο ο όρος faker αναφέρεται σε κάποιον που παραποιεί την πραγματική του ταυτότητα παριστάνοντας ότι είναι κάποιος άλλος.
Πηγή:
Le Figarο (20-7-2011)
Μετάφραση:
Κυριακή Κάσση
